Rewolucja w europejskim futbolu: historia prób stworzenia Europejskiej Superligi

Futbol zawsze był pełen dramatu, zarówno na boisku, jak i poza nim. Jednym z najczęściej dyskutowanych tematów ostatnich dziesięcioleci były próby stworzenia Europejskiej Superligi (ESL) — projektu, który miał na celu zmianę struktury europejskich rozgrywek, przenosząc akcent na kluby topowe i przekształcając podział ogromnych dochodów z transmisji telewizyjnych. W tym artykule przyjrzymy się historii tych prób, od pierwszych inicjatyw po najgłośniejsze wydarzenia z 2021 roku oraz konsekwencje dla europejskiego futbolu. Materiał przygotowała redakcja lechia-gdansk.pl z odniesieniem do komentator.net.

Koniec lat 80-tych: Pierwszy pomysł Superligi od Berlusconiego

W latach 1987-88 Silvio Berlusconi, właściciel włoskiego klubu Milan, zaproponował pierwszą koncepcję prawdziwej Europejskiej Superligi. Wraz z prezesem Realu Madryt, Ramonem Mendozą, oraz liderem szkockiego klubu Rangers, Davidem Holmsem, wystąpił z pomysłem stworzenia regularnych rozgrywek, w których najlepsze europejskie drużyny grałyby częściej. Taki model miałby nie tylko zwiększyć dochody z transmisji telewizyjnych, ale także zredukować ryzyko odpadnięcia drużyn, co zwiększyłoby ich stabilność finansową.

Jednak UEFA stanowczo sprzeciwiła się tej inicjatywie. Kluby, czując presję, wycofały się. Zamiast tego organizacja przeprowadziła reformę Pucharu Mistrzów, wprowadzając etap grupowy w 1991 roku, a w 1992 roku turniej zmienił nazwę na Ligę Mistrzów. Liga Mistrzów stała się głównym turniejem w Europie, dając topowym drużynom więcej meczów i dochodów, podczas gdy UEFA utrzymała kontrolę.

Lata 90-te: Narodziny Premier League i nowy model podziału dochodów

Pod koniec lat 80-tych angielski futbol przeżywał kryzys związany z katastrofami stadionowymi i chuligaństwem, co pogorszyło jego wizerunek. Jednak gwałtowny wzrost dochodów z telewizji zmienił sytuację. W 1991 roku pięć wiodących angielskich klubów (Arsenal, Liverpool, Manchester United, Everton i Tottenham) spotkało się z przedstawicielami ITV, proponując stworzenie Premier League, w której najlepsze drużyny otrzymywałyby większą część dochodów z transmisji telewizyjnych.

Pomysł został poparty przez Angielską Federację Piłkarską, a w 1992 roku powstała Premier League. Umowa z BSkyB i BBC stała się podstawą dla nowych osiągnięć finansowych. Premier League stała się najbogatszą ligą na świecie, co pokazało, jak podział dochodów i groźba odłączenia mogą zmienić strukturę futbolu.

1996-1998: Projekt Media Partners i jego niepowodzenie

Włoska firma Media Partners zaproponowała plan stworzenia rozgrywek z 36 drużynami, w których przewidywano awanse i spadki oraz scentralizowane prawa telewizyjne. Jednak projekt spotkał się z groźbami sankcji ze strony UEFA i FIFA. Prognozy ekonomiczne okazały się nierealistyczne, a kluby szybko wycofały się z tej idei. W odpowiedzi UEFA rozszerzyła Ligę Mistrzów do 32 drużyn, zapewniając klubom więcej meczów i dochodów.

Rok 2021: Europejska Superliga, która przetrwała 48 godzin

W kwietniu 2021 roku odbyła się kolejna próba stworzenia Europejskiej Superligi, która była najbardziej rozbudowaną i głośną. 12 klubów, w tym 6 angielskich, 3 hiszpańskie i 3 włoskie, ogłosiło powstanie turnieju. Jednak projekt rozpadł się po 48 godzinach pod wpływem protestów fanów, polityków i gróźb sankcji ze strony UEFA i FIFA. Wszystkie angielskie kluby wycofały się z projektu, a sankcje zostały natychmiastowo nałożone na tych, którzy kontynuowali wspieranie inicjatywy.

W wyniku tego UEFA przyjęła nowe zasady dla klubów-naruszycieli. Na długoterminowo wprowadzono reformy Ligi Mistrzów, które od 2024 roku były zgodne z modelem szwajcarskim, co odzwierciedlało wiele pomysłów zaproponowanych przez Superligę.

Rok 2023: Druga próba firmy A22 po wyroku sądu UE

Po tym, jak Sąd Unii Europejskiej uznał monopol UEFA za ograniczający, firma A22 Sports ponownie spróbowała wprowadzić projekt Superligi, tym razem w bardziej otwartej formie. W przeciwieństwie do poprzedniego planu, ta wersja przewidywała 64 drużyny mężczyzn oraz 32 drużyny kobiet z kwalifikacją opartą na zasadzie sportowej. Jednak projekt poparły jedynie dwa kluby — Real Madryt i Barcelona, a pozostałe drużyny topowe oddaliły się od tego pomysłu. Fani kontynuowali protesty, a stanowisko UEFA pozostało niezmienne.

Podsumowanie: zmiany, które pozostawiły ślad

Każda próba stworzenia Europejskiej Superligi kończyła się niepowodzeniem, ale wszystkie one pozostawiły niezatarte ślady w historii futbolu. Premier League pokazała, że udane odłączenie może stać się podstawą sukcesu finansowego, a reformy Ligi Mistrzów były bezpośrednią odpowiedzią na zagrożenie Superligą. Choć żadna z prób nie przetrwała, to jednak zmieniły one europejski futbol, czyniąc go bardziej zorientowanym na finanse.

Przypomnijmy, pisaliśmy także o Przegląd walki Pereira vs Ankalaev.